Τώρα εσείς τι καταλαβαίνετε από αυτόν το μυστηριώδη τίτλο; Ότι θα περιπλανηθείτε στις σκοτεινές…παραγράφους μιας αστυνομικής περιπέτειας; Ότι θα διαβάσετε την αποκλειστική συνέντευξη μιας…πολύπλευρης προσωπικότητας; Ή ότι εγώ, η Βαγγελίτσα Ανησυχίδου, αποφάσισα να κάνω…ψυχανάλυση; Σας διαβεβαιώνω πως τίποτα απ’ όλα αυτά δε συμβαίνει. Απλά, πλησιάζουν οι Αποκριές και δεν είχα ετοιμάσει ακόμη το σχετικό ρεπορτάζ για την εφημερίδα. «Τι να γράψω πάλι, κάθε χρόνο τα ίδια και τα ίδια…», συλλογιζόμουν, ώσπου με έπιασε πονοκέφαλος και νύστα (κλασική αντίδραση όταν είμαι πολύ προβληματισμένη). Η απάντηση στο βασανιστικό αυτό ερώτημα ήρθε στ’ όνειρό μου (κλασική αντίδραση, όταν εκτός από προβληματισμένη είμαι και αγχωμένη). Και ήρθε με τον πλέον…αποκριάτικο τρόπο: μασκοφορεμένη!
ΜΑΣΚΑ: Βαγγελίτσα, σταμάτα, επιτέλους να στριφογυρίζεις. Έκανες τα κλινοσκεπάσματα ταραμοσαλάτα!
ΒΑΓΓΕΛΙΤΣΑ: Μμμμ, χρρ, τι…ποιος με γαργαλάει;…Μαμά μου, ένα τέρας!
ΜΑΣΚΑ: Όσο εγώ είμαι «ένα τέρας», άλλο τόσο εσύ είσαι κοπανιστός αέρας!
ΒΑΓΓΕΛΙΤΣΑ: Μου έκοψες τη χολή! Τι είσαι, δηλαδή;
ΜΑΣΚΑ: Μάσκα «Λασπανθρώπου», από αυτές που μόνο μια ανήσυχη ερευνήτρια, σαν κι εσένα, μπορεί να συναντήσει στην Ασία, την Αμαζονία, ή την Αφρική.
ΒΑΓΓΕΛΙΤΣΑ: Και πότε ακριβώς την παθαίνει την καρδιακή προσβολή; Πριν ή μετά τη συνάντηση αυτή;
ΜΑΣΚΑ: Είναι αλήθεια ότι η αποστολή μου, όπως και πολλών άλλων πρωτόγονων μασκών, που ονομάζονταν «προσωπεία πολέμου», ήταν να τρομοκρατούμε τους εχθρούς της φυλής και να ξορκίζουμε τους δαίμονες του κακού. Αλλά ηρέμησε, η επίσκεψή μου στο όνειρό σου έχει εκπαιδευτικό σκοπό.
ΒΑΓΓΕΛΙΤΣΑ: Τώρα ησύχασα. Θα πάρετε ένα νεραντζάκι γλυκό; Μα τι…, πάλι κάνατε ανασχηματισμό, εεε…αλλάξατε πρόσωπο θέλω να πω;
ΜΑΣΚΑ: Ελπίζω να μη σε φοβίζει το ίδιο αυτή η εντυπωσιακή μάσκα που πρωταγωνιστούσε σε τελετές για τη γονιμότητα και τον κύκλο της ζωής.
ΒΑΓΓΕΛΙΤΣΑ: Καταπληκτική φάτσα: ούτε μόνο άνθρωπος, ούτε μόνο ζώο, αλλά ένα ανακάτεμα χαρακτηριστικών και των δύο. Σίγουρα κάτι θα συμβόλιζε αυτό…
ΜΑΣΚΑ: Ορθώς ομίλησες! Οι ιθαγενείς που συμμετείχαν σε αυτές τις τελετές, φορούσαν μάσκες οι οποίες συνδύαζαν ανθρώπινα με ζωώδη χαρακτηριστικά. Πίστευαν ότι έτσι ενώνονται με όλα τα πλάσματα της φύσης. Ήξερες ότι όταν οι πρωτόγονοι άνθρωποι έβγαιναν για κυνήγι, φορούσαν μάσκες με χαρακτηριστικά ζώων, για να παραπλανούν και να φοβίζουν τα θηράματά τους;
ΒΑΓΓΕΛΙΤΣΑ: Τέλεια! Φαντάζομαι ένα σύγχρονο κυνηγό να φοράει μάσκα λύκου και να τριγυρνάει στο δάσος, φωνάζοντας ουουου! Θα γελάσει και το παρδαλό κατσίκι! Πως τις έφτιαχναν αυτές τις μάσκες;
ΜΑΣΚΑ: Με φυσικά υλικά: ξύλο, φλοιούς, φύλλα, δέρματα, πηλό, φτερά, κελύφη, ελεφαντόδοντο, χαλκό, σίδερο, χρυσό, γυαλί, χάντρες. Συνήθως τις κατασκεύαζαν κρυφά μυημένοι τεχνίτες, ένας ή περισσότεροι μαζί, κάτω από το φως του φεγγαριού.
ΒΑΓΓΕΛΙΤΣΑ: Σίγουρα θα παρίσταναν θεούς και μακρινούς προγόνους κι όχι τον ξάδερφο από τα Πετράλωνα, ή τη Μις Φωτομοντέλο!
ΜΑΣΚΑ: Ακριβώς, αλλά και διάφορα ζώα, τον ήλιο, ξακουστούς ηγεμόνες. Δεν τις φορούσαν μόνο στο πρόσωπο, αλλά και στα χέρια, το λαιμό, την κοιλιά. Οι μάσκες ήταν σύμβολα αθανασίας, άμεσα συνδεδεμένα με τους μύθους, την ιστορία και τη θρησκεία κάθε φυλής.
ΒΑΓΓΕΛΙΤΣΑ: Πόσο σοφοί ήταν οι πρωτόγονοι…μα πότε πρόλαβες κι άλλαξες πάλι όψη;
ΜΑΣΚΑ: Μη μου πεις ότι δεν αναγνωρίζεις αυτή τη μάσκα, γιατί θα πέσει ο κεραυνός του Δία να σε κάψει!
ΒΑΓΓΕΛΙΤΣΑ: Εμένα που είχα άριστα στ’ αρχαία; Με προσβάλεις! Μόλις φόρεσες την αρχαία ελληνική μάσκα, παγκόσμιο σήμερα σύμβολο του θεάτρου. Η χρήση της ξεκίνησε από τις τελετές προς τιμή του θεού Διονύσου, με τους Σάτυρους και τις Μαινάδες, που κρασοπίνοντας και χοροπηδώντας ξέφρενα, έβγαιναν πραγματικά…εκτός εαυτού!
ΜΑΣΚΑ: Ξέρεις πόσων ειδών ήταν αυτές οι περίφημες μάσκες, όταν πλέον καθιερώθηκαν ως απαραίτητα στοιχεία του αρχαιοελληνικού δράματος;
ΒΑΓΓΕΛΙΤΣΑ: Δύο, οι κωμικές και οι τραγικές. Φτιάχνονταν από δέρμα, πηλό, ξύλο ή ύφασμα και συμπληρώνονταν από περούκες. Είχαν μικρές τρύπες στη θέση των ολοστρόγγυλων, αυγουλωτών τους ματιών και υπερυψωμένο μέτωπο, για να κάνουν τους ηθοποιούς να φαίνονται ακόμη πιο εντυπωσιακοί, αφού παρίσταναν θεούς, βασιλιάδες και ήρωες. Τα μέλη του Χορού φορούσαν παρόμοιες μάσκες και…μα που εξαφανίστηκες πάλι;
ΜΑΣΚΑ: Σενιόρα Βαγγελίτσα, θα μου χαρίσετε αυτήν την ταραντέλα;
ΒΑΓΓΕΛΙΤΣΑ: Καλέ, πότε μεταμορφώθηκες σε Βενετσιάνο Δόγη; Πολιτισμικό σοκ θα πάθω σήμερα με σένα!
ΜΑΣΚΑ: Έλα μαζί μου στη Βενετία, την πόλη με τις γόνδολες, τους δαιμόνιους εμπόρους και τους μυστηριώδεις μασκοφόρους! Εδώ η μάσκα είναι φιλοσοφία και τρόπος ζωής! Στο Μεσαίωνα αλλά και στην Αναγέννηση, χάριζε ανωνυμία και κάλυπτε ίντριγκες, συνομωσίες, κρυφούς έρωτες και άλλες αμαρτωλές υποθέσεις…
ΒΑΓΓΕΛΙΤΣΑ: Εγώ πάντα το έλεγα ότι οι Βενετσιάνοι ήταν μεγάλα μούτρα! Κάπου διάβασα ότι τόσο πολύ το είχαν παρακάνει, που οι ηγεμόνες τους ψήφισαν και νόμο…μασκοαπαγόρευσης!
ΜΑΣΚΑ: Το 1608, το Συμβούλιο των Δέκα απαγόρευσε εντελώς τη χρήση της μάσκας. Η τιμωρία για τους παραβάτες ήταν πολύ σκληρή: από φυλάκιση και καταναγκαστικά έργα στις γαλέρες, μέχρι τσουχτερά πρόστιμα και απαγόρευση εισόδου στα εδάφη της Ενετικής Δημοκρατίας για 4 χρόνια!
ΒΑΓΓΕΛΙΤΣΑ: Μου αρέσουν, ωστόσο, πάρα πολύ οι μάσκες του Αρλεκίνου και της Κολομπίνας!
ΜΑΣΚΑ: Είναι οι πιο αγαπητές, εμπνευσμένες από τους χαρακτήρες της Commedia dell’ Arte! Το φημισμένο καρναβάλι της Βενετίας αναβίωσε μόλις το 1979! Σήμερα, το να πας στη Βενετία και να μην αγοράσεις μάσκα ισοδυναμεί με το να επισκεφθείς την Αθήνα και να μην ανέβεις στην Ακρόπολη!
ΒΑΓΓΕΛΙΤΣΑ: Δεν πιστεύω στα μάτια μου! Στ’ αλήθεια, είσαι μεγάλος μασκαράς! Τι παριστάνεις τώρα, την αλεπού στο παζάρι;
ΜΑΣΚΑ: Ναι, αλλά όχι οποιαδήποτε αλεπού. Αυτή είναι μια από τις πιο διαδεδομένες μάσκες του Ιαπωνικού Θεάτρου Νο. Για να μην σε ξανατρομάξω, απέφυγα να βάλω τη μάσκα του κερασφόρου δαίμονα, με το φοβερό τρίτο μάτι!
ΒΑΓΓΕΛΙΤΣΑ: Σου είμαι υπόχρεη! Πάντως, απ’ ότι ξέρω οι περισσότερες μάσκες του Θεάτρου Νο, αν και με εξογκώματα στα μάγουλα και το μέτωπο, έχουν ευγενικές μορφές. Αλλά στάσου και θα δεις τι θα πάθεις!
ΜΑΣΚΑ: Βαγγελίτσα, ηρέμησε! Τι σ’ έπιασε και τσιμπάς το μαξιλάρι σου με το μολύβι;
ΒΑΓΓΕΛΙΤΣΑ: Πίσω και σ’ έφαγα! Αυτό δεν είναι μολύβι, αλλά ξίφος. Κι εγώ δεν είμαι η Βαγγελίτσα, αλλά ο Ζορό! Δε γλιτώνεις, ακόμη κι αν φορέσεις τη μάσκα των 7 Σαμουράι! Κι αν δεν υποταχτείς στο Ζορό, έχω εφεδρικές τις μάσκες του Μπάτμαν, του Σπάιντερμαν, μια μάσκα αερίων για την αντιμετώπιση πυρηνικής καταστροφής και μια μάσκα του μπέιζμπωλ! Έτσι, για να ξέρεις ότι και η σύγχρονη εποχή διαθέτει τις μάσκες και τους μασκοφόρους της…
ΜΑΣΚΑ: Ουδείς το αμφισβήτησε. Αλλά μου φαίνεται ότι ξέχασες πως όλα αυτά δεν είναι παρά ένα όνειρο. Μήπως σε κυρίευσε το πνεύμα του Καρναβαλιού; Ξύπνα τώρα και…μεταμορφώσου ξανά σε μια λιγάκι ανήσυχη, αλλά επιμελή ρεπόρτερ – ερευνήτρια. Καλή Αποκριά!