Χρυσοστόμου Σμύρνης σήμερα. Μνήμη βαριά σαν αμόνι. Ψυχή αέρινη, κεράκι αναμμένο στην Αγία Φωτεινή Νέας Σμύρνης. Φλόγα που τρεμοπαίζει από το δροσερό αγέρι κι από τις νοτισμένες ανάσες ολόγυρα. Παράξενη σιγαλιά με τόσο κόσμο μέσα στην εκκλησία. Κι η ψαλμωδία είναι σαν να ακούγεται από μακριά, από την άλλη πλευρά του Αιγαίου σαν ψίθυρος και σαν παράπονο αγγέλου μοναχικού…
Ο βίαιος ξεριζωμός από τις πατρογονικές εστίες δεν είναι μοίρα. Κάποιοι υφαίνουν την σκληρή, πνιγηρή κάπα του με μαύρες ατσάλινες κλωστές και την απλώνουν χωρίς περίσκεψη, χωρίς αιδώ, σε ουρανούς που υποφέρουν άδικα, ενώ υπάρχουν εις τους αιώνας των αιώνων και αξίζουν για να υποδέχονται όλους τους ήλιους και τ’ αστέρια στο ευλογημένο σώμα τους.
Η ιστορία βοά. Η ιστορία επαναλαμβάνεται. Η καθ’ ημάς Ανατολή υποφέρει, οι λαοί της παραδίδονται βορά στην προσφυγιά. Εδώ, στην ίδια θάλασσα ξανά. Η ιστορία μας πονά. Αλλά εμείς δεν θα ταϊσουμε τη λήθη. Θα προχωράμε με τα μάτια ανοιχτά. Ψύχραιμα, αποφασιστικά, μπροστά. Και θα λέμε την αλήθεια στα παιδιά.
Γι’ αυτό, διαβάστε «Το πάτημα του Έλληνα» της Ελένης Σβορώνου. Σκεφτείτε, συζητήστε, νιώστε, μοιραστείτε κάθε του παράγραφο με όσους αγαπάτε, μικρούς και μεγάλους. Η συγγραφέας, πολυτάλαντη, φίλη αγαπημένη, πρόσφερε απλόχερα την καλοσύνη και την ομορφιά της ψυχής της, αλλά και τον πλούτο των γνώσεών της σε αυτό το μικρό ζαφείρι. Στις σελίδες του θα αναγνωρίσετε και θα απολαύσετε όλα τα συστατικά της καλής γραφής. Πήρε ένα θέμα απίστευτα δύσκολο, ευαίσθητο και πονετικό και το απέδωσε ως αφήγημα πολυεπίπεδο, με την αισθαντική και στιβαρή ταυτόχρονα πένα της, με τρόπο αριστοτεχνικό. Δυσκολεύτηκα πολύ να το διαβάσω, μου πήρε μήνες. Με έπνιγε η συγκίνηση. Με βάραιναν οι διηγήσεις των παππούδων μου και άλλων συγγενικών και φιλικών προσώπων. Το άφηνα, το ξανάπιανα. Το τελείωσα σήμερα κι ένα πάλλευκο αηδόνι λες και πέταξε επιτέλους ελεύθερο μέσα από το στήθος μου, να κελαηδήσει και πάλι για το καλό και το δίκαιο, πέρα απ’ τα σαράντα κύματα…
Μπορώ να φανταστώ από πρώτο χέρι τον κόπο, την εγρήγορση, την ευθύνη, την αγωνία της συγγραφής ενός βιβλίου σαν αυτό, που απαιτεί ενδελεχή έρευνα για να διαμορφωθεί ως κείμενο, έτσι ώστε να επιτελέσει το βασικό του στόχο: τη μετάδοση του βιώματος εκείνης της εποχής, την ουσιαστική διδαχή μιας κομβικής ιστορικής στιγμής στους αναγνώστες. Δεν είναι παραμύθι. Δεν είναι μυθοπλασία. Δεν είναι παιχνίδισμα του λόγου. Οφείλεις να σκύψεις με απεριόριστο σεβασμό στις πηγές, στα ντοκουμέντα, στις μαρτυρίες. Και η φαντασία, ο λυρισμός, η ενσυναίσθηση, μόνο ως μικρές, προσεκτικά ζυγισμένες πινελιές τρυφερότητας και ανθρωπιάς μπορούν να συνεισφέρουν στη διαμόρφωση αυτού του κατεξοχήν ρεαλιστικού πίνακα ζωγραφικής. Γιατί η Ελένη Σβορώνου κυριολεκτικά ζωγραφίζει τις δραματικές εκείνες στιγμές, με τρόπο λιτό κι απέρριτο. Με αγάπη, με γνώση, με ευαισθησία. Με την αγάπη του ανθρώπου που συμπάσχει, με τη γνώση του επιστήμονα που διαβάζει και «μεταφράζει» τις πηγές κριτικά και όσο πιο πολύ μπορεί αντικειμενικά και με την ευαισθησία του λογοτέχνη που συναισθάνεται τον απόηχο των γεγονότων και τα πάθη και παθήματα των πρωταγωνιστών τους ως τα βάθη της καρδιάς του.
Το βιβλίο έχει τιμηθεί με Εύφημο Μνεία από τη Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά. Επίσης, συγκαταλέχθηκε στη μικρή λίστα των «Λογοτεχνικών Βραβείων του Αναγνώστη 2015» και στη βραχεία λίστα για το Βραβείο εφηβικού ή νεανικού μυθιστορήματος, του Ελληνικού Τμήματος της ΙΒΒΥ – Κύκλος του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου 2015. Το εξαιρετικό εξώφυλλό του έχει φιλοτεχνήσει ο αγαπημένος Soloúp.
Ελένη Σβορώνου και εκδόσεις Κέδρος, σας ευχαριστούμε για αυτόν τον μικρό θησαυρό. Ελπίζω και εύχομαι να μη λείψει από καμιά βιβλιοθήκη, ιδιαίτερα από καμιά σχολική και πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη…