Αγαπημένοι μου Ερευνητές, μόλις έλαβα μήνυμα γραμμένο σε πάπυρο, που έλεγε, ευτυχώς στα ελληνικά και όχι σε άπταιστα…ιερογλυφικά: «Τουταγχαμών. Στοπ. Μάθε τα πάντα γι’ αυτόν. Στοπ.». Αλίμονο, ποιος πάει καλοκαιριάτικα στην Αύγυπτο για συνέντευξη με μια πανάρχαια μούμια στους…Βασιλικούς Τάφους; Μπρρρ…! Αφήστε που κυκλοφορούν διάφορες ανησυχητικές φήμες. Η τρομερή -λέει- κατάρα του Φαραώ ξεσπάει στους ανυποψίαστους ερευνητές που τολμούν να διαταράξουν τον αιώνιο ύπνο του! Είπα ύπνο και θυμήθηκα το βοηθό μου, τον Κωστάκη Υπναρίδη. Όσο κι αν τον έψαξα για να με συνοδεύσει, άφαντος ο τεμπέλαρος! Σίγουρα το έσκασε για διακοπές και τώρα που εγώ βράζω στο ζουμί μου, ρίχνει κάτι ξεγυρισμένους παραθαλάσσιους ύπνους! Να μη σας τα πολυλογώ, έφτασα κατασκονισμένη στην Κοιλάδα των Βασιλέων και ετοιμάστηκα να χωθώ στον τάφο του Τουταγχαμών. Είχα όμως υπολογίσει χωρίς τον…ξενοδόχο, δηλαδή έναν Αιγύπτιο φρουρό, ολόιδιο με τα ξύλινα αγάλματα που «φύλαγαν» το χώρο όταν ανακαλύφθηκε!
Αιγύπτιος Φρουρός: Αλτ, που πας, κυρά μου;
Βαγγελίτσα Ανησυχίδου: Ποιαν είπες κυρά, βρε μυτόγκα; Δεν βλέπεις πως είμαι μια κομψή δεσποινίς και μάλιστα ρεπόρτερ;
Αι.Φ.: Παρντόν, μαντάμ, αλλά απαγορεύεται η είσοδος χωρίς ραντεβού κι ας είστε και Πρωθυπουργίνα!
Β.Α.: Και με ποιον θα έκλεινα ραντεβού, βρε πεπονοκέφαλε, με τη μούμια; Αφού ο Φαραώ είναι μακαρίτης από το 1323 π.Χ.!
Αι.Φ.: Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι πίστευαν ότι οι Φαραώ συνέχιζαν να ζουν μετά θάνατον και φρόντιζαν να τους θάψουν με όλα τους τα υπάρχοντα, για να μην τους λείψει τίποτα στον άλλο κόσμο.
Β.Α.: Το ξέρω, φωστήρα μου! Ειδικά στον τάφο του Τουταγχαμών βρέθηκαν περισσότερα από 3.500 αντικείμενα, όλη του η προίκα δηλαδή. Είναι ο μοναδικός βασιλικός τάφος που ανακαλύφθηκε σχεδόν πλήρης!
Αι.Φ.: Τυχερός άνθρωπος αυτός ο Χάουαρντ Κάρτερ, ο Άγγλος αρχαιολόγος που τον ανακάλυψε. Πόσο θα ήθελα να ήμουν στη θέση του, όταν αντίκρυσε τις καταπληκτικές σαρκοφάγους από επιχρυσωμένο ξύλο, πολύτιμες πέτρες και χρωματιστό γυαλί!
Β.Α.: Σιγά να μη διάλεγε εσένα για να παρευρεθείς στη μεγαλύτερη αρχαιολογική ανακάλυψη όλων των εποχών. Θα τρόμαζε με τη φάτσα σου μέχρι και ο ίδιος ο… Τουταγχαμών!
Αι.Φ.: Δε νομίζω, αγενεστάτη μου, γιατί ήταν καλός και δίκαιος, αλλά δυστυχώς και φιλάσθενος. Σε ανάγλυφες και ζωγραφικές παραστάσεις, τον βλέπουμε πότε να στηρίζεται σε ραβδί, πότε να τοξεύει πάπιες καθισμένος σε καρέκλα και πότε να τον γιατροπορεύει με αλειφές η βασίλισσα…
Β.Α.:…Ανκεσεναμών, ουφ, στραμπούληξα τη γλώσσα μου για να το πω. Ήταν ετεροθαλής αδερφή και συνομήλική του και την παντρεύτηκε σε ηλικία δέκα ετών! Φυσικά στην πραγματικότητα δεν κυβερνούσαν την Αίγυπτο τα…νιάνιαρα, αλλά ο Χορεμχέμπ, αρχηγός του στρατού και ο πρωθυπουργός Άι.
Αι.Φ.: Άιιιι, με πάτησες στον κάλο! Τι σπρώχνεις, καλέ; Σταμάτα σου λέω, αποκλείεται να σε αφήσω να μπουκάρεις, παρντόν, να περάσεις. Απαγορεύεται!
Β.Α.: Το ξέρεις ότι μετά από πολλά επιστημονικά…πασπατέματα στο κρανίο του Τουταγχαμών, πιθανολογείται ότι δεν πέθανε από φυσικό θάνατο, στα είκοσι μόλις χρόνια του; Άλλοι πιστεύουν ότι είχε όγκο στο κεφάλι, άλλοι ότι του κοπάνισαν μια γερή και πάρ’ τον κάτω κι άλλοι ότι είχε σοβαρά αναπνευστικά προβλήματα.
Αι.Φ.: Κάτι έχω ακούσει, αλλά που κολλάει τώρα αυτό;
Β.Α.: Κολλάει στο ότι, αν δε με αφήσεις να κατέβω τα 16 θρυλικά σκαλοπάτια που έφεραν στο φως οι εργάτες του λόρδου Κάρναρβον, ο οποίος χρηματοδότησε την ανασκαφή το Νοέμβριο του 1922, για να βρεθώ μπροστά στην πόρτα με τη βασιλική σφραγίδα που παρίστανε τον…
Αι.Φ.:…αιγυπτιακό θεό Άνουβι, ο οποίος είχε μορφή τσακαλιού…
Β.Α.:…και μετά στον προθάλαμο με τους θησαυρούς, ΘΑ ΣΟΥ ΣΠΑΣΩ ΤΟ ΚΕΦΑΛΙ!
Αι.Φ.: Είναι δυνατόν μια…χμ…γλυκιά και έξυπνη ρεπόρτερ να χάνει τόσο εύκολα την ψυχραιμία της;
Β.Α.: Είναι δυνατόν ένας…μπουνταλάς Αιγύπτιος φρουρός να γίνεται τόσο εκνευριστικός; Δεν πας στη σκιά να πάρεις κανέναν υπνάκο;
Αι.Φ.: Όχι, μη μου το κάνεις αυτό, Βαγγελίτσα, εεε…κυρία ρεπόρτερ, ήθελα να πω. Εμείς οι φρουροί προστατεύαμε μέρα νύχτα το θεικό Φαραώ! Όταν εμφανιζόταν αγέρωχος, με το μαστίγιο και το σκήπτρο στα χέρια και με το χαρακτηριστικό σκέπασμα του κεφαλιού που στόλιζαν ο γύπας και η κόμπρα, σύμβολα της ενωμένης Άνω και Κάτω Αιγύπτου, όλοι έτρεμαν από δέος!
Β.Α.: Δεν λέω, ο Τουταγχαμών ήταν και νέος και ωραίος! Και τα στολίδια που φορούσε ήταν ασύγκριτα: τι περιδέραια, τι περιβραχιόνια, δαχτυλίδια και σκουλαρίκια, τι φανταστικά φυλαχτά!
Αι.Φ.: Την εποχή της δέκατης όγδοης δυναστείας και βασιλείας του, η Αίγυπτος διέθετε φοβερούς καλλιτέχνες.
Β.Α.: Βασικά, διέθετε απίστευτο πλούτο. Χρειάζεται χοντρό…παραδάκι για να αναπτυχθούν έτσι οι επιστήμες και οι τέχνες. Εκτός από σπουδαίους καλλιτέχνες είχαν και ξακουστούς γιατρούς και ταριχευτές.
Αι.Φ.: Αααα…ασφαλώς! Τα εσωτερικά όργανα του Τουταγχαμών ταριχεύτηκαν ξεχωριστά και φυλάχτηκαν σε περίτεχνα αγγεία, που ονομάζονται «κανωπικά».
Β.Α.: Δεν προσπερνάμε αυτό το…μακάβριο θέμα γιατί με πιάνει ζαλάδα; Θυμήσου ότι απευθύνεσαι σε μία ευαίσθητη δεσποινίδα.
Αι.Φ.: Τι σόι ευαίσθητη δεσποινίδα είναι αυτή που πρώτα με ξενυχιάζει και μετά με απειλεί ότι θα μου σπάσει το κεφάλι; Ααααα…παράδεκτη συμπεριφορά, μα τη «ζωντανή εικόνα του Άμμωνα»!…
Β.Α.: Ποια άμμο και ζωντόβολα μου τσαμπουνάς; Μίλα καθαρά. Και σταμάτα να χασμουριέσαι, με νύσταξες κι εμένα!
Αι.Φ.: Συγνώμη, θυμήθηκα τα εφτά κρεβάτια που βρέθηκαν στον τάφο του Τουταγχαμών. Κάθε πλευρά τους παριστάνει κι από ένα ζώο-θεότητα: λέαινες, αγελάδες και ένα φοβερό τέρας με σώμα λεοπάρδαλης, λαιμό και ουρά κροκόδειλου και κεφάλι ιπποπόταμου, που φοράει περούκα! Να μην ξεχάσω, «ζωντανή εικόνα του ΆΑΑΑΑμμωνα» σημαίνει…«Τουταγχαμών»! Θα ξέρεις ότι ο Άμμωνας ήταν ο σπουδαιότερος Αιγύπτιος θεός.
Β.Α.: Αυτό που ξέρω είναι ότι, όσο περνάει η ώρα, όλο και περισσότερο μου θυμίζεις κάποιο γνωστό μου…Μα είναι δυνατόν; Κωστάκη Υπναρίδη, αν είσαι εσύ και με έχεις ταράξει τόση ώρα στο δούλεμα, κάηκες. Ο Φαραώ ο ίδιος να εμφανιστεί, δεν πρόκειται να σε σώσει!
Αι.Φ.: Παναγίτσα μου, αν δε βιαστώ θα γίνει του…. Τουταγ…χαμού εδώ πέρα! Μη, Βαγγελίτσα, περίμενε, θα σου εξηγήσω! Βοήθειαααααα, το βασίλειό μου για μια καμήλα δρομέα!
Τα μυστήρια του Τουταγχαμών
Ήταν Νοέμβριος του 1922, όταν ο Βρετανός αρχαιολόγος Χάουαρντ Κάρτερ που έκανε ανασκαφές στην Αίγυπτο, στην περίφημη Κοιλάδα των Βασιλέων, περιεργαζόταν τον τάφο του φαραώ Ραμσή Β΄. Κάποια στιγμή παρατήρησε ότι κάτω από την είσοδό του, αχνοφαίνονταν μερικά σκαλοπάτια. Έβαλε τους εργάτες να σκάψουν προσεκτικά. Μια μεγάλη σκάλα αποκαλύφθηκε σταδιακά. Κατέληγε σε μια χτισμένη πόρτα, πάνω στην οποία διακρίνονταν έξι διαφορετικές σφραγίδες. Οι πέντε έγραφαν «Νεμπχεπερουρά». Ο Κάρτερ ένιωσε ένα ρίγος να διαπερνά τη ραχοκοκαλιά του: αυτό ήταν ένα από τα ονόματα του Τουταγχαμών, πριν γίνει φαραώ! Αμέσως τηλεγράφησε τα νέα στον κόμη του Κάρναρβον, χρηματοδότη των ανασκαφών. Εκείνος δεν έχασε καιρό, κατέφθασε στην Αίγυπτο μαζί με την κόρη του. Η πόρτα με τις έξι σφραγίδες ανοίχτηκε και πίσω της αποκαλύφθηκε ένας διάδρομος, που οδηγούσε σε μια…άλλη, επίσης χτισμένη και σφραγισμένη πόρτα. Μόνο που αυτήν τη φορά η τρύπα που άνοιξαν στον τοίχο αποκάλυψε τον τάφο και το θησαυρό του ίδιου του φαραώ Τουταγχαμών! Ήταν 26 Νοεμβρίου του 1922 και η μέρα αυτή συνδέθηκε με μία από τις σπουδαιότερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις παγκοσμίως.
Φαραώ από κούνια
Ο Τουταγχαμών είχε μια σύντομη (πέθανε στα 19 του χρόνια) αλλά ιδιαίτερη ζωή, καθώς έγινε φαραώ από μικρό παιδί. Παντρεύτηκε σε ηλικία δέκα ετών τη συνομήλικη ετεροθαλή αδερφή του Ανκεσενπαατόν, κόρη του φαραώ Ακενατόν, η οποία -προς τιμήν του θεού Άμμωνα- άλλαξε το όνομά της σε Ανκεσεναμών. Στην πραγματικότητα, βέβαια, δεν κυβερνούσαν την Αίγυπτο τα δυο παιδιά, αλλά ο αρχηγός του στρατού Χορεμχέμπ και ο πρωθυπουργός Άι. Ο Τουταγχαμών ήταν πολύ ασθενικός. Εικάζεται ότι είχε κληρονομήσει από τον πατέρα του μία δυσπλασία στον ουρανίσκο και από τον παππού του τα στραβά του ποδαράκια, που τον ανάγκαζαν να περπατά με τη βοήθεια στηριγμάτων (έτσι εξηγείται ίσως και το ότι στον τάφο του βρέθηκαν αρκετά μπαστούνια).
Από τι πέθανε ο Τουταγχαμών;
Το τι έχει τραβήξει από τότε που ανακαλύφθηκε μέχρι σήμερα η μούμια του πιο διάσημου ίσως φαραώ από τους επιστήμονες, προκειμένου να πιστοποιήσουν από τι τελικά πέθανε, είναι άνευ προηγουμένου. Οι νεότερες έρευνες με αξονικές τομογραφίες, γενετικές εξετάσεις, αναλύσεις επί αναλύσεων και δε συμμαζεύεται, δείχνουν ότι ο ευαίσθητος Τουταγχαμών έπεσε κι έσπασε το πόδι του. Σιγά το πράγμα, θα σκεφτείτε. Για έναν άνθρωπο με τόσα προβλήματα υγείας, όμως, όπως αυτός, το για άλλους απλό κάταγμα σήμανε την αρχή του τέλους. Όπως εικάζεται από μερίδα επιστημόνων, στη συνέχεια έπαθε μόλυνση και στο καπάκι προσβλήθηκε κι από ελονοσία! Ο καταβεβλημένος οργανισμός του δεν άντεξε…Άλλοι επιστήμονες, ωστόσο, υποστηρίζουν ότι μπορεί ο Τουταγχαμών να μην γεννήθηκε με στραβά πόδια, αλλά οι κακώσεις που παρουσιάζει η μούμια του να προκλήθηκαν εκ των υστέρων από τους ταριχευτές του, όπως και η τρύπα στο κρανίο του. Το ότι βρέθηκαν πολλά μπαστούνια στον τάφο του, δεν σημαίνει ότι τα χρησιμοποιούσε για να περπατήσει, καθώς αποτελούσαν σύμβολα της εξουσίας του. Μπορεί, ακόμη, να προσβλήθηκε από ελονοσία σε μικρότερη ηλικία και να είχε αναρρώσει στο μεταξύ. Αφού τα εσωτερικά όργανα αφαιρούνταν από τις μούμιες κατά την ταρίχευση, δεν μπορεί να ειπωθεί με βεβαιότητα ότι είχε ελονοσία όταν πέθανε, προσθέτουν. Και το μυστήριο συνεχίζεται…
Η «κατάρα του Τουταγχαμών»…
…ήταν ένας από τους μύθους που συνόδευσαν τη θρυλική ανασκάφη. Υποτίθεται ότι όποιοι τολμούσαν να πλησιάσουν το νεκρό φαραώ στην αιώνια κρύπτη του, θα έβρισκαν μυστηριώδη και αναίτιο θάνατο. Ο Κάρτερ ως επιστήμονας δεν έδωσε σημασία στις προλήψεις που κυκλοφορούσαν και άνοιξε τη σαρκοφάγο του Τουταγχαμών στις 16 Φεβρουαρίου 1923. Όταν λίγο αργότερα πέθανε ο κόμης Κάρναβον, χρηματοδότης της ανασκαφής, οι φήμες ξαναφούντωσαν. Έξι άνθρωποι από αυτούς που εκτέθηκαν στο ίδιο περιβάλλον με τη μούμια του Τουταγχαμών πέθαναν τα επόμενα χρόνια, αλλά αυτό μάλλον δεν ήταν και τόσο παράξενο, αφού όλοι τους ήταν άνω των 70 ετών. Ποτέ δεν αποδείχθηκε ότι ο θάνατός τους είχε κάποια σχέση με την περίφημη «κατάρα»…
S.O.S. για τον Τουταγχαμών!
Έξι περίπου εκατομμύρια τουρίστες επισκέπτονται κάθε χρόνο την Κοιλάδα των Βασιλέων και οι περισσότεροι από αυτούς δεν παραλείπουν να μπουν και στον τάφο του Τουταγχαμών. Με την είσοδο τόσων ανθρώπων διαταράσσεται συνεχώς το ιδιαίτερο περιβάλλον του μνημείου, όπου ο φωτισμός είναι ανεπαρκής, υπάρχει αφόρητη ζέστη και κακή ποιότητα αέρα. Οι τοιχογραφίες και η ξύλινη σαρκοφάγος εμφανίζουν λεκέδες, μάλλον από μούχλα και τα χρώματά τους αρχίζουν να ξεφλουδίζουν…Η υγρασία από τις αναπνοές τόσων ανθρώπων και η σκόνη που κουβαλούν επάνω τους από την έρημο είναι μία μόνιμη απειλή φθοράς. Έργα συντήρησης και προστασίας έχουν ξεκινήσει τα τελευταία χρόνια. Αναμένεται ο ταφικός θάλαμος του Τουταγχαμών να μετατραπεί σ’ ένα μνημείο με σύγχρονες προδιαγραφές φροντίδας τόσο για τους επισκέπτες, όσο και για το πολύτιμο περιεχόμενό του.