Το πρώτο τρίμηνο κάθε σχολικής χρονιάς είναι πάντα και δύσκολο και ενδιαφέρον. Δύσκολο γιατί όλοι προσπαθούμε, ο καθένας με τον τρόπο του, να γνωριστούμε μεταξύ μας και να προσαρμοστούμε στις καινούργιες συνθήκες της ζωής μας για τον προσεχή χρόνο. Και αφού το καταφέρουμε, να βρούμε τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους συμβίωσης και δημιουργικής συνεργασίας, στοχεύοντας πάντα στο καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα, δεδομένων των συνθηκών μέσα στις οποίες καλούμαστε να δράσουμε και να αντιδράσουμε. Αναμετριούνται συνεχώς οι προσωπικότητές μας, οι ανάγκες μας, η αγωγή που έχουμε ή που δεν έχουμε πάρει από τις οικογένειές μας, οι προσδοκίες μας από το σχολικό περιβάλλον και από τους συμμαθητές, τους δασκάλους μας, τους γονείς των μαθητών μας, τους συναδέλφους μας, τους εξωτερικούς συνεργάτες μας, την τοπική αυτοδιοίκηση, την κοινωνία που περιβάλλει το σχολείο μας. Οι ισορροπίες είναι πολύ ευαίσθητες, οι κρίσεις και τα συναισθηματικά ξεσπάσματα πολύ συχνά. Αλλά το πρώτο τρίμηνο κάθε σχολικής χρονιάς είναι και ενδιαφέρον για τους ίδιους ακριβώς λόγους για τους οποίους είναι δύσκολο και για έναν παραπάνω: γιατί όλη αυτή η δυσκολία εγκυμονεί τόσο κινδύνους όσο και δημιουργικές προκλήσεις. Προκλήσεις να δουλέψεις με τον εαυτό σου και να τον ξεπεράσεις για άλλη μια φορά. Ως παιδαγωγός, ως γονιός, ως μαθητής, ως συνεργάτης, ως επιστήμονας, ως επαγγελματίας, ως δημόσιος λειτουργός, ως εμψυχωτής, ως πολίτης, ως συνάνθρωπος.

Ένα από τα δύσκολα απογεύματα του φετινού Οκτωβρίου, με 22 παιδιά στο ολοήμερο και από τα τρία τμήματα της σχολικής μας μονάδας, λόγω απουσίας με μακροχρόνια αναρρωτική άδεια της δεύτερης συναδέλφου, έφερα στην τάξη το βιβλίο «Το Τικ και το Τακ» της αγαπημένης φίλης, δασκάλας και συγγραφέα Γιολάντας Τσορώνη – Γεωργιάδη, που έχει εικονογραφήσει η Νίκη Λεωνίδου και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Σαββάλας. Ανήκει στη σειρά «Βιβλία που προάγουν τη συναισθηματική νοημοσύνη» και το μήνυμα που αναγράφεται στο εξώφυλλό του μας λέει: «Μαλώματα και τσακωμοί κάνουν καρδιές να χωριστούν, υπάρχει όμως τρόπος ξανά να ενωθούν!». Ήταν ό,τι έπρεπε για μας…

Η υπόθεση του βιβλίου περιγράφεται στο οπισθόφυλλο ως εξής: «Ο Μένιος και ο Μέντιος, τα γαϊδουράκια, μάλωσαν και χώρισαν. Πολύ στενοχωρήθηκε ο Μένιος με τον τσακωμό. Πονούσε η καρδιά του. Δεν έκανε πια ΤΙΚ ΤΑΚ, μόνο ΤΙΚ χτυπούσε. Έτρεξε στον καρδιολόγο, έκανε κούρα ομορφιάς, καθάρισε το στάβλο του, πήγε για ψώνια, τους φίλους επισκέφθηκε της άλλης γειτονιάς. Όμως το ΤΑΚ συνέχιζε να μη χτυπά. Ώσπου συνάντησε τη γιαγιά του. Μα τι τον συμβούλεψε να κάνει κι άρχισε δειλά το ΤΑΚ και πάλι να χτυπά;».

Επέλεξα να μπω αμέσως στο ψητό. Προετοιμαστήκαμε για την ανάγνωση, κάνοντας τη συνηθισμένη μας σχετική τελετουργία, ώστε να υπάρξει ηρεμία, άνεση και συγκέντρωση. Αφού έδειξα το εξώφυλλο και παρουσίασα τους συντελεστές του βιβλίου, ξεκίνησα την ανάγνωσή του, δείχνοντας παράλληλα τις απλές και ξεκάθαρες εικόνες του. Τα παιδιά «μάντευαν» και συμπλήρωναν τις λέξεις που δεν πρόφερα με το στόμα αλλά περιέγραφα με μια χειρονομία ή με μια έκφραση του προσώπου μου, με τη στάση του σώματός μου (π.χ. «καρδιά», «πονάει», «τον χτύπησε στην πλάτη», «στομάχι», «του έκαναν μασάζ», κ.ά.). Κάθε φορά που ο ήρωας προσπαθούσε να αντιμετωπίσει το πρόβλημά του και αποτύγχανε επαναλάμβανα τη φράση «Όμως η καρδιά του εξακολουθούσε να μην κάνει ΤΙΚ ΤΑΚ» και τα παιδιά συμπλήρωναν εν χορώ «Έκανε μόνο ΤΙΚ», κάτι που τους άρεσε πάρα πολύ, τα βοηθούσε να παραμείνουν συγκεντρωμένα και τα έκανε να νιώθουν ικανοποίηση και περηφάνια αφού διαβάζαμε μαζί την ιστορία κι ας μην ξέρουν ακόμη να διαβάζουν…

Στο σημείο που ο ήρωας επιστρέφει απογοητευμένος στο στάβλο του, επειδή κανένας από τους τρόπους που χρησιμοποίησε για να λύσει το πρόβλημά του δεν καρποφόρησε και πριν συναντήσει την καλή γιαγιά του, σταμάτησα την ανάγνωση.

• «Παιδιά, ο Μένιος δεν κατάφερε να κάνει την καρδιά του να χτυπήσει πάλι κανονικά, να κάνει ΤΙΚ ΤΑΚ. Εσείς τι θα κάνατε στη θέση του, αν αντιμετωπίζατε το πρόβλημά του;», ρώτησα τα παιδιά. Οι απαντήσεις που πήρα αυθόρμητα και με μεγάλη προθυμία, αφού όλοι είχαν να μοιραστούν μια παρόμοια εμπειρία, με έκαναν να χαμογελάσω από μέσα μου και να υποκλιθώ για άλλη μια φορά στη σοφία, τη συναισθηματική νοημοσύνη και τη διορατικότητα των παιδιών.
• «Εγώ, κυρία, όταν μαλώσω με το φίλο μου, του λέω αστεία. Μου λέει μετά κι εκείνος, γελάμε και ξεχνάμε τον τσακωμό».
• «Εγώ, κυρία, στην αρχή θυμώνω πολύ και φεύγω από κοντά της, μετά από λίγο, όμως, πάω και λέω στη φίλη μου όλα καλά, μην ανησυχείς και τα ξαναβρίσκουμε.
• «Εγώ, κυρία, λέω συγνώμη στο φίλο μου αν κάνω κάτι που δεν του αρέσει ή τον πονέσω και συνεχίζουμε να παίζουμε».
• «Εγώ, κυρία, όταν μαλώνουμε με την αδερφή μου, της δίνω κάτι που της αρέσει και τα ξαναβρίσκουμε».
• «Εγώ, κυρία, όταν μαλώσω με το φίλο μου, κάθομαι μαζί του στο ίδιο παγκάκι, κοιταζόμαστε λίγο στα μάτια και αμέσως γινόμαστε πάλι φίλοι».
• «Εγώ, κυρία, αν μαλώσω με τους φίλους μου, τους ζωγραφίζω μια καρδιά και τα ξαναβρίσκουμε».
• «Εγώ, κυρία, όταν μαλώνω με τις φίλες μου, μετά από λίγο τους μιλάω με το καλό και τα ξεχνάμε όλα».
• «Εγώ, κυρία, αν μαλώσω με το αδερφάκι μου, το αγκαλιάζω και του δίνω ένα φιλάκι κι αμέσως αγαπιόμαστε πάλι».
• Είστε καταπληκτικοί παιδιά, μακάρι να σας μοιάζαμε εμείς οι μεγάλοι!, τους είπα, τους χειροκρότησα και τους έδωσα συγχαρητήρια. Μετά συνέχισα την ανάγνωση του παραμυθιού για να μάθουμε τι τελικά έγινε με το Μένιο και το Μέντιο και όλοι μαζί χαρήκαμε και χειροκροτήσαμε το αίσιο τέλος.

Μιλήσαμε λίγο για το τι είναι τα αντίθετα και οι αντιθέσεις που υπάρχουν στη ζωή μας, στις σχέσεις μας, στη φύση, στο περιβάλλον μας γενικά και που μπορεί κάποιες στιγμές να μας δυσκολεύουν, αλλά σίγουρα κάνουν την καθημερινότητά μας πιο ενδιαφέρουσα και πιο όμορφη.

Επειδή φέτος στο σχολείο μας πολλά παιδιά μας αντιμετωπίζουν δυσκολίες εκφοράς και άρθρωσης του λόγου, σκέφτηκα να αξιοποιήσω την ιστορία για να φτιάξουμε ένα λεκτικό παιχνίδι μίμησης, ταύτισης και αντιστοίχισης, αξιοποιώντας μικρές λέξεις-συλλαβές όπως το τικ τακ του τίτλου του βιβλίου που διαβάσαμε.

Έτσι, σκεφτήκαμε, μιμηθήκαμε και καταγράψαμε ήχους από τη φύση, τα ζώα και τα πουλιά και από αντικείμενα, καθώς και ήχους που παράγουμε εμείς σε διάφορες στιγμές μας και είναι μονοσύλλαβες ή δισύλλαβες επαναλαμβανόμενες λέξεις. Με τις λέξεις αυτές παίξαμε στην αρχή προφορικά και μετά φτιάξαμε καρτέλες δημιουργώντας το δικό μας αυτοσχέδιο επιτραπέζιο παιχνίδι.

Το ρολόι και η καρδιά μας κάνουν τικ τακ.

Το τρένο κάνει τσαφ τσουφ.

Οι βροντές και τα βεγγαλικά κάνουν μπαμ μπουμ.

Η καμπάνα κάνει ντιν νταν.

Οι σταγόνες της βροχής κάνουν πλιτς πλατς.

Το αυτοκίνητο, όταν κορνάρουμε, κάνει μπιπ μπιπ.

Το φορτηγό, όταν παίρνει μπροστά, κάνει βρουμ βρουμ.

Το κουδούνι της εξώπορτας στο σπίτι μας κάνει γκλιν γκλον.

Το κουδούνι του σχολείου κάνει ντριν ντριν.

Η μπάλα του μπάσκετ κάνει μπόινγκ μπόινγκ.

Η πυροσβεστική, το ασθενοφόρο και το περιπολικό κάνουν ίου ίου.

Τα περισσότερα πουλιά κάνουν τσίου τσίου.

Ο κούκος κάνει κου κου.

Η κουκουβάγια κάνει κουκου βα.

Ο σκύλος κάνει γαβ γαβ.

Η γάτα κάνει νιαρ νιαρ.

Το πρόβατο κάνει μπε μπε.

Ο γάιδαρος κάνει γκαρ γκαρ.

Η αγελάδα κάνει μου μου.

Όταν τινάζουμε τα χαλιά κάνουν παφ πουφ.

‘Όταν γελάμε κάνουμε χα χα.

Όταν κλαίνε τα μωρά κάνουν ουά ουά.

Όταν φτερνιζόμαστε κάνουμε ααα ψού.

Όταν τραγουδάμε λέμε λα λα.

Όταν κλαψουρίζουμε κάνουμε σνιφ σνιφ.

Όταν σβήνουμε τα κεριά της τούρτας μας κάνουμε φου φου.

Όταν μιλάμε ασταμάτητα ακούγεται μπλα μπλα.

Όταν τρώμε κάτι νόστιμο κάνουμε μιαμ μιαμ.

Όταν σπάμε αμύγδαλα κάνουν τσάκα τσουκ.

Όταν χειροκροτούμε κάνουμε κλαπ κλαπ.

Όταν ανοιγοκλείνουμε τα ντοσιέ μας κάνουν κλατς κλουτς.

Όταν πετάμε ένα βότσαλο στη θάλασσα κάνει μπλιμ μπλουμ.

Εμπνευστήκαμε από την ιστορία του Μένιου και του Μέντιου και φιλοτεχνήσαμε ζωγραφιές και ένα σύνθημα που θα το φτιάξουμε ταμπέλα και θα το αναρτήσουμε δίπλα στους κανόνες της τάξης μας:

«Τα Παιχνίδια, οι Αγκαλιές και τα Αστεία

κάνουν Καλό στη Φιλία και στην Υγεία!»

Ως επίλογο και για να το γιορτάσουμε, τους τραγούδησα και μάθαμε το αγαπημένο σμυρνέικο τραγούδι “Τικ τικ τικι τικι τακ”: https://www.youtube.com/watch?v=GrVOw8ejqG0.

Ήταν ένα παραγωγικό από πολλές απόψεις απόγευμα, παρόλο που είχα πάει στο σχολείο άρρωστη και πονεμένη. Αλλά για μένα ένα είναι το φάρμακο δια πάσαν νόσον: η συγγραφή και η ανάγνωση, η δημιουργικότητα, οι τέχνες, ο πολιτισμός. Το Τικ και το Τακ της καρδιάς μας.