Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Δικαιωμάτων του Παιδιού (20 Νοεμβρίου), σκέφτηκα να σας προσκαλέσω σε ένα ταξίδι στο χρόνο. Μη νομίσετε ότι θα είναι ιδιαίτερα κουραστικό, γιατί δε θα το κουνήσουμε από τη χώρα μας. Απλώς θα ανεβούμε μια φανταστική σκάλα, που κάθε σκαλοπάτι της αντιστοιχεί σε ένα θεμελιώδες παιδικό (και όχι μόνο) δικαίωμα, ξεκινώντας από το 1900 και καταλήγοντας στις μέρες μας!
Το Δικαίωμα στη Ζωή
Σεβασμός του δικαιώματος του παιδιού στη ζωή σημαίνει ότι του προσφέρονται -ήδη από την κοιλιά της μαμάς του- οι κατάλληλες συνθήκες για να γεννηθεί και να μεγαλώσει όπως πρέπει: σωστή διατροφή, φροντίδα για την υγεία και την ανάπτυξή του, ικανοποιητική περίθαλψη. Από το 1900 μέχρι σήμερα, η χώρα μας έχει κάνει μεγάλη πρόοδο σε σχέση με το θεμελιώδες αυτό δικαίωμα. Σκεφτείτε ότι στις αρχές του 20ου αιώνα, το ένα στα τρία Ελληνόπουλα πέθαινε πριν κλείσει τα δέκα του χρόνια από την πείνα, τις αρρώστιες, αλλά και εξαιτίας της έλλειψης νοσοκομείων και στοιχειωδών συνθηκών διαβίωσης και υγιεινής. Από το 1960 και μετά, η επέκταση των εμβολιασμών και η γενικότερη βελτίωση της ποιότητας ζωής άλλαξε, ευτυχώς, τα δεδομένα. Ξέρετε, όμως, ότι σήμερα ο ένας στους τρεις θανάτους παιδιών και νέων έως 19 ετών οφείλεται σε τροχαίο ατύχημα; Κι ότι τα περισσότερα Ελληνόπουλα κάνουν κακή διατροφή, με αποτέλεσμα να έχουν…χοληστερίνη και χαλασμένα δόντια και να είναι παχύσαρκα; Παιδιά, αντισταθείτε -όσο μπορείτε- στην καθιστική ζωή και στη…σκουπιδοφαγία!
Το Δικαίωμα στην Προστασία
Σεβασμός του δικαιώματος του παιδιού στην προστασία σημαίνει να μπορεί ένα παιδί να μεγαλώνει μέσα σε μια οικογένεια, να το φροντίζουν, να το αγαπούν και να μη γίνεται αντικείμενο κακοποίησης και εκμετάλλευσης, με οποιοδήποτε τρόπο. Στις αρχές του 20ου αιώνα, η οικογένεια στην Ελλάδα ήταν πολυμελής. Από τεσσάρων, κιόλας, χρόνων τα παιδιά τη στήριζαν οικονομικά, βοηθώντας στις αγροτικές εργασίες και στις οικογενειακές επιχειρήσεις, ή εργαζόμενα σε βιοτεχνίες και σε ευκατάστατες οικογένειες. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τα κρατικά ιδρύματα γέμισαν από ορφανά και εγκαταλελειμμένα παιδιά. Όσα δεν χωρούσαν σε αυτά, αναγκάζονταν να «μεγαλώσουν πρόωρα»: πολλά εργάζονταν στη βιομηχανία. Τα σύγχρονα ζευγάρια κάνουν λιγότερα παιδιά. Οι γονείς προσπαθούν να συνεργαστούν στο μεγάλωμα και την ανατροφή τους, αφού και οι δύο είναι πλέον εργαζόμενοι. Τα εργαζόμενα παιδιά στη χώρα μας όλο και μειώνονται: το 1991 ήταν περίπου 13.000. Ας μην ξεχνάμε, ωστόσο, ότι οι ανήλικοι μαθητές, στις μέρες μας, εργάζονται περισσότερο και συχνά σκληρότερα από πολλούς κλάδους ενηλίκων επαγγελματιών…
Το Δικαίωμα στη Μόρφωση
Τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, τα παιδιά στη χώρα μας δε γνώριζαν τι θα πει σχολείο. Σε ποσοστό μεγαλύτερο του 80%, δεν ήξεραν ούτε να γράφουν, ούτε να διαβάζουν! Αργότερα, τα πράγματα καλυτέρευσαν, αλλά υπήρχε τεράστια έλλειψη σε γραφική ύλη και βιβλία. Να σκεφτείτε ότι τα σχολικά βιβλία, που σήμερα πολλά παιδιά σκίζουν και καίνε στο τέλος της σχολικής χρονιάς, τότε περνούσαν από χέρι σε χέρι και πετάγονταν, μόνο όταν έλιωναν από την πολλή χρήση! Από το 1960 και μετά, η εκπαίδευση στη χώρα μας γνωρίζει αμέτρητες «μεταρρυθμίσεις» και τα Ελληνόπουλα αποκτούν ένα «δεύτερο σπίτι», το φροντιστήριο. Η εκμάθηση ξένων γλωσσών και η γνώση χρήσης ηλεκτρονικού υπολογιστή, θεωρούνται πλέον απαραίτητα μορφωτικά και κοινωνικά αγαθά. Πολλά σχολεία γίνονται ολοήμερα και αποκτούν υπολογιστές και πρόσβαση στο Διαδίκτυο. Το 1981, μόνο το 1% των Ελληνόπουλων ηλικίας 15-19 ετών δεν είχε καταφέρει να τελειώσει το δημοτικό.
Το Δικαίωμα στη…Ζωή του Παιδιού!
Όπως όλοι οι άνθρωποι, έτσι και τα παιδιά έχουν δικαίωμα να ζουν τη δική τους προσωπική ζωή. Δηλαδή, μια ζωή ταιριαστή με τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντά τους, που δε θα περιορίζεται μόνο στην φροντίδα και την προετοιμασία για το πως θα επιβιώσουν ως ενήλικοι. Γιατί παιδί σημαίνει, πάνω απ’ όλα, παιχνίδι, ανακάλυψη, ξεγνοιασιά…Στις αρχές του 20ου αιώνα τα παιδιά έπαιζαν ομαδικά παιχνίδια στις αλάνες και στις γειτονιές, ή με χειροποίητα παιχνίδια, όπως πάνινες κούκλες και μπάλες, ροκάνες, μολυβένια στρατιωτάκια, καραβάκια κι αυτοκινητάκια από τσίγκο, βόλους και γιο-γιο. Κυκλοφορούσαν, μεταξύ άλλων, το παιδικό-νεανικό περιοδικό η «Διάπλασις των Παίδων», ο «Μικρός Ήρωας» και τα «Κλασσικά Εικονογραφημένα». Σήμερα, τα περισσότερα παιδικά παιχνίδια είναι πλαστικά, αλλά υπάρχουν και τα χνουδωτά ζωάκια, τα διάφορα επιτραπέζια, και βεβαίως τα ηλεκτρονικά. Ανάμεσα στα πιο δημοφιλή παιδικά έντυπα είναι τα «Μίκυ-Μάους» και τα διάφορα κόμικ με γνωστούς υπερήρωες του κινηματογράφου και των κινουμένων σχεδίων. Τα παιδιά στις μεγαλουπόλεις συναντιούνται κυρίως στους παιδότοπους, στα αθλητικά κέντρα, ή σε διάφορες εκπαιδευτικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις, που οργανώνουν μουσεία, κέντρα δημιουργικής απασχόλησης των Δήμων, εκδοτικοί οίκοι και άλλοι φορείς.
Τι κάνουμε, σήμερα, για τα δικαιώματά μας;
Τα παιδιά στην Ελλάδα έχουν πλέον και το δικό τους…Συνήγορο! Μπορείτε να μάθετε περισσότερα γι’ αυτόν εδώ: https://www.synigoros.gr/paidi/. Αλλά τα Ελληνόπουλα, σήμερα, έχουν, περισσότερο ίσως ανάγκη από ποτέ, το να γίνει σεβαστό το δικαίωμά τους να ζουν και να απολαμβάνουν την…παιδική ηλικία! Γονείς, συνεργαστείτε με τα παιδιά σας και διεκδικήστε το δικαίωμά τους στον ελεύθερο χρόνο, σε ένα καθαρό περιβάλλον, σε ποιοτικά προϊόντα ψυχαγωγίας, διατροφής και μόρφωσης, σε ευκαιρίες και δυνατότητες για συμμετοχή -με το δικό τους ξεχωριστό τρόπο- στην κοινωνική ζωή. Πάντα υπάρχει περιθώριο τα πράγματα να γίνουν καλύτερα, αρκεί να αξιοποιούμε τη θετική μας στάση προς τη ζωή και τους συνανθρώπους μας, την κρίση και τη θέλησή μας!
Ενημερωθείτε και για τις δράσεις του “Χαμόγελου του Παιδιού” με αφορμή την 20η Νοεμβρίου, Παγκόσμια Ημέρα Δικαιωμάτων του Παιδιού: https://www.hamogelo.gr/gr/el/ta-nea-mas/20-noemvriou-pagkosmia-imera-ton-dikaiomaton-tou-paidiou-2/
Ενημερωθείτε για τις δράσεις του “Δικτύου για τα Δικαιώματα του Παιδιού” εδώ: https://ddp.gr/ και πιο συγκεκριμένα για τη σχετική σύμβαση εδώ: https://ddp.gr/ta-dikaiomata-tou-paidiou/
