Πριν από λίγο καιρό κυκλοφόρησε από τη σειρά «Παιδικό Θέατρο» των Εκδόσεων Σοκόλη μια ενδιαφέρουσα θεατρική διασκευή του Ερωτόκριτουγια μικρά παιδιά, με την υπογραφή σας. Πώς προέκυψε η ενασχόληση σας με το κορυφαίο αυτό έργο της Κρητικής Αναγέννησης;

Μεγάλωσα με τον «Ερωτόκριτο» στο προσκεφάλι μου, λόγω και της Κρητικής μου καταγωγής από την πλευρά της μητέρας μου. Τον λατρεύω, κατ’ αρχήν, ως αναγνώστρια. Ήταν θέμα χρόνου να επιχειρήσω να μεταδώσω την αγάπη και το θαυμασμό μου γι’ αυτό το αριστούργημα και στο πλαίσιο της εργασίας μου ως εκπαιδευτικός. Η «επίσημη» αφορμή δόθηκε πριν από αρκετά χρόνια, όταν μία αγαπημένη συνάδελφος και φίλη μου πρότεινε να το διασκευάσω για να μπορέσει να τον ανεβάσει ως αποχαιρετιστήρια γιορτή-σχολική παράσταση στο νηπιαγωγείο της. Δέχτηκα με χαρά. Η παρακολούθηση εκείνης της παράστασης στην Πετρούπολη Αττικής ήταν μια από τις πιο όμορφες και συγκινητικές στιγμές της ζωής μου. Ενθουσιασμένοι γονείς, συνάδελφοι και φίλοι με παρότρυναν από τότε να εκδώσω το κείμενο της διασκευής, η οποία κυκλοφορούσε από χέρι σε χέρι και παρουσιαζόταν από πολλά σχολεία, με αγάπη και μεράκι. Το πλήρωμα του χρόνου έφτασε πρόσφατα και μάλιστα με τους καλύτερους συνεργάτες. Και είμαι ευγνώμων γι’ αυτό. Μας φρέναρε λίγο ο κορονοϊός, αλλά να που σιγά σιγά, υγιείς και ασφαλείς, θα συναντηθούμε και πάλι για να απολαύσουμε τη μαγεία του θεάτρου και της ποίησης στη σκηνή!

Ποιες είναι οι διαχρονικές αξίες που πρεσβεύει αυτό το αριστούργημα του Κορνάρου;

Στον Ερωτόκριτο βρίσκει κανείς όλα όσα δίνουν αξία και νόημα, στόχους και αποστολή στη ζωή του ανθρώπου: η αρετή, η φιλία, η καλοσύνη, η τιμιότητα, η ανιδιοτέλεια, η γενναιότητα, η φιλοπατρία, η αυταπάρνηση, η ειλικρίνεια, ο σεβασμός, η αξιοπρέπεια, η ευγενής άμιλλα, η αλληλεγγύη, η πίστη στα ατομικά και συλλογικά ιδανικά, η αξία της οικογένειας αλλά και της προσωπικής θέλησης και βέβαια η δύναμη του έρωτα και της αληθινής αγάπης, η ομορφιά της ζωής και της φύσης, είναι οι πολύχρωμες κλωστές που ο χαρισματικός ποιητής υφαίνει στο υπέροχο λογοτέχνημά του, με τρόπο ανεπανάληπτο. Η γλώσσα του έργου είναι συναρπαστική. Δικαίως η Περιφέρεια Κρήτης έχει προτείνει να ενταχθεί ο Ερωτόκριτος στον κατάλογο της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της Unesco, ως κορυφαίο έργο της Κρητικής -και όχι μόνο- Αναγέννησης.

Ποιες δυσκολίες κρύβει η διασκευή ενός τόσο σπουδαίου έργου για παιδιά, όπως είναι ο Ερωτόκριτος του Β. Κορνάρου;

Πρωταρχικός στόχος μου ήταν να προσφέρω μια εκδοχή του έργου όσο το δυνατόν πιο προσιτή στα σημερινά παιδιά, με σεβασμό, υπευθυνότητα και ποιότητα. Γιατί όλοι γνωρίζουμε πόσο δύσκολο είναι να κερδίσει ένα κείμενο τα σημερινά παιδιά, που μεγαλώνουν αγκαλιά με το τάμπλετ, το κινητό, τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, την τηλεόραση, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Επιπλέον, στα σχολεία μας συναντάμε πλέον όλο και περισσότερα παιδιά με δυσκολίες στην εκφορά του λόγου και στην εκμάθηση της γλώσσας μας, για διάφορους λόγους και αιτίες. Γι’ αυτό και επέλεξα η διασκευή μου να είναι έμμετρη, αλλά όχι σε στίχο δεκαπεντασύλλαβο όπως στο πρωτότυπο έργο. Εκτείνεται σε εκατό στροφές με εννιασύλλαβους κυρίως στίχους, χωρισμένες σε επτά σκηνές. Κράτησα αυτούσια τη βασική πλοκή – ραχοκοκκαλιά του έργου με πολύ μικρές προσθήκες (άλλωστε, όταν ανεβάζουμε μια σχολική παράσταση πάντα μεριμνούμε ώστε να μη μείνει κανένα παιδί παραπονεμένο ή παραμελημένο, οπότε κάνουμε τις απαραίτητες προσθήκες και αλλαγές). Προσπάθησα το κείμενο να είναι εύκολα κατανοητό, η πλοκή σφιχτή, η δράση γρήγορη, ώστε να είναι ελκυστικό και στα μικρότερα παιδιά. Δεν ανεβάζουμε παραστάσεις για να ταλαιπωρούμε τα παιδιά με στόχο τον εντυπωσιασμό των ενηλίκων, αλλά για να τα παρακινήσουμε να αγαπήσουν το θέατρο και να συνεχίσουν να το απολαμβάνουν και να καρπώνονται τα οφέλη του για μια ζωή. Με δυο λόγια, προσπάθησα να διασκευάσω τον Ερωτόκριτο έχοντας κατά νου τις ανάγκες, τις δυνατότητες και τις προσδοκίες των σημερινών παιδιών σε πρώτο πλάνο και τις αντίστοιχες δικές μου, καθώς και των ενηλίκων που θα δουλέψουν με τα παιδιά για ν’ ανεβάσουν αυτήν την παράσταση, στα παρασκήνια.

Όπως έχετε αναφέρει, η δική σας διασκευή «προτείνεται τόσο για παραστάσεις παιδικού θεάτρου όσο και για σχολικές παραστάσεις». Πόσο σημαντική θεωρείτε την επαφή των παιδιών με το θέατρο και με ποιους τρόπους θα μπορούσαν εκπαιδευτικοί και γονείς να καλλιεργήσουν μια γόνιμη σχέση;

Το θέατρο εμπεριέχει όλες τις τέχνες. Κινητοποιεί όλα μας τα εκφραστικά μέσα, παρουσιάζει όλες τις πλευρές μας και αναδεικνύει όλα τα ταλέντα μας. Τα παιδιά που έρχονται από νωρίς σε επαφή με το θέατρο και τον κόσμο του έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν, να αισθανθούν, να αφομοιώσουν και να μοιραστούν εμπειρίες και βιώματα που τα κάνουν πιο ολοκληρωμένους ανθρώπους. Τα βοηθούν να αναπτυχθούν νοητικά, συναισθηματικά, ψυχικά, ηθικά, αισθητικά, κοινωνικά. Ως γονείς και ως εκπαιδευτικοί δεν έχουμε παρά να τους προσφέρουμε όσο συχνότερα μπορούμε, πάντα αβίαστα και αγαπητικά, ποικίλες και ποιοτικές θεατρικές εμπειρίες, κατάλληλες για την ηλικία τους. Εκείνα θα τις επεξεργάζονται με τους δικούς τους τρόπους και από εκεί και πέρα όλοι οι δρόμοι είναι ανοικτοί.

Σε παράρτημα στο τέλος του βιβλίου παρέχεται πλούσια προτεινόμενη βιβλιογραφία και ενδιαφέρουσες ασκήσεις-δραστηριότητες, που θα βοηθήσουν τα παιδιά να εξοικειωθούν με τον κόσμο του Ερωτόκριτου. Μπορεί η λογοτεχνία να αποτελέσει, κατά τη γνώμη σας, ένα χρήσιμο εργαλείο στην εκπαιδευτική διαδικασία;

Ασφαλώς. Αλλά δεν θα χρησιμοποιούσα τη λέξη «εργαλείο». Θα έλεγα ότι η λογοτεχνία είναι πρώτα απ’ όλα απόλαυση. Αισθητική, ηθική, συναισθηματική και κοινωνική αγωγή. Εμψύχωση, προσωπική και συλλογική έκφραση, κοινωνικοποίηση, αυτογνωσία και αυτοθεραπεία. Σπουδή και έρωτας για τη γλώσσα. Έμπνευση και δημιουργική έκρηξη. Ποιος δεν θα ήθελε ένα τέτοιο «υπερόπλο» πολιτισμού και παιδείας στη φαρέτρα του; Όσο για τις προτεινόμενες δραστηριότητες, αυτές οφείλουν να είναι μέρος του όλου εγχειρήματος της προετοιμασίας μιας παράστασης και όχι αυτοσκοπός ή καταναγκασμός, συμπληρώνοντας και ενισχύοντας την παιδαγωγική του διάσταση.

Εκτός από το θέατρο είναι γνωστή η αγάπη σας για την ποίηση. Θεωρείτε ότι είναι περιθωριοποιημένη η ποίηση στην εκπαίδευση και αν ναι, με ποιους τρόπους θα μπορούσε να γίνει η προσέγγιση του συγκεκριμένου είδους στην Ελλάδα;

Η ποίηση, η τέχνη γενικά, λαμβάνει στη ζωή μας τη θέση που εμείς της επιτρέπουμε να έχει, ανάλογα με το ποιοι είμαστε και με το ποιοι προσπαθούμε να γίνουμε. Για μένα δεν είναι περιθωριοποιημένη, είναι σημαντικό και ενεργό κομμάτι της καθημερινότητάς μου. Και προσπαθώ να μυήσω «με λογισμό και μ’ όνειρο», με σεβασμό και υπευθυνότητα και τους γύρω μου και ειδικά τους μαθητές μου στην ομορφιά και τις αξίες της. Από εκεί και πέρα δεν υπάρχουν συνταγές, ούτε μονόδρομοι. Η ποίηση είναι έκφραση και δημιουργία και ο καθένας μας ελεύθερος να κάνει την προσπάθειά του στο απαιτητικό αλλά τόσο γοητευτικό αλωνάκι της. Αυτό δεν σημαίνει ότι η πολιτεία δεν έχει το χρέος να προσφέρει στα παιδιά και τους νέους τη δυνατότητα να γευθούν τα οφέλη και τις ομορφιές της με τους τρόπους, τις μεθόδους και τους λειτουργούς της, μέσω της εκπαιδευτικής διαδικασίας και όχι μόνο. Και για να το κάνει, απαιτείται να έχει όραμα, πολιτική βούληση, γνώση και πρόγραμμα που θα ξεπερνά προσωπικές και κομματικές σκοπιμότητες και συγκυρίες. Και να συνεργάζεται εποικοδομητικά με την πνευματική αφρόκρεμα του τόπου, που κι εκείνη έχει το δικό της χρέος και μερίδιο στην ευθύνη και οφείλει να είναι παρούσα και βοηθητική.

Ποια είναι τα επόμενα συγγραφικά σας σχέδια;

Η παροιμία λέει πως «τρώγοντας έρχεται η όρεξη». Θα την παραφράσω λίγο λέγοντας πως γράφοντας έρχονται τα σχέδια και τα όνειρα…Και είναι πάντα ανάλογα με το μονοπάτι ωριμότητας και αυτογνωσίας που διανύουμε την εκάστοτε χρονική περίοδο της ζωής μας. Στα προσεχώς θα δοκιμάσω πράγματα που ήδη κάπως τα γνωρίζω και πράγματα που τώρα αισθάνομαι έτοιμη να μάθω. Και ελπίζω να είμαι καλή μαθήτρια.

Μια ευχή για τους αναγνώστες!

Να έχουν υγεία για να προσπαθούν όλα τα υπόλοιπα, σ’ έναν κόσμο που δεν θα μαστίζεται από αδικίες, πολέμους, πόνους και καταστροφές.

Ευχαριστώ θερμά την Έλενα Νταβλαμάνου για την ωραία μας συζήτηση και την εφημερίδα ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ για τη φιλοξενία. Η συνέντευξη δημοσιεύθηκε την Κυριακή 23 Μαΐου 2021.